नेपालको पहिलो विद्युतीय सार्वजनिक यातायात: ट्रली बसको स्मृति फेरि जाग्दै

काठमाडौं, जेठ २४ — नेपालको पहिलो विद्युतीय सार्वजनिक यातायात प्रणालीको रूपमा चिनिएको ट्रली बस सेवा अहिले स्मृतिको झझल्को बनेर नेपालीहरूको सम्झनामा जीवित बनेको छ ।

भक्तपुरको सूर्यविनायक चोकदेखि काठमाडौंको त्रिपुरेश्वरसम्म सञ्चालनमा रहेको यो सेवा कुनै समय राजधानीको व्यस्त र नियमित जीवनशैलीको अभिन्न हिस्सा थियो ।

वि.सं. २०३२ (सन् १९७५) तिर तत्कालीन सोभियत संघ (रूस) को सहकार्यमा सुरुआत भएको ट्रली बसले शहरी यातायातमा हरित क्रान्तिको संकेत दिएको थियो । तारमार्गमा चल्ने, प्रदूषणरहित र सस्तो भाडा दरसहितको यो सेवा विद्यार्थीदेखि वृद्धवृद्धासम्मका लागि सुविधाजनक सवारी साधन बनेको थियोे ।

तर समयसँगै प्रविधि संरक्षणको अभाव, व्यवस्थापनमा कमजोरी र नियमित मर्मत/सम्भारको अभावले गर्दा २०६८ सालमा यो सेवा पूर्ण रूपमा बन्द गरियो । आज ट्रली बस केवल तस्बिर, कथा र सम्झनामा सीमित छ ।

पुराना यात्रुहरूको सम्झना

“बाल्यकालमा बाबुसँगै ट्रली चढेर काठमाडौँ जानु ठूलो उत्सवसरह हुन्थ्यो,” भन्छन् भक्तपुरका एक बासिन्दा । “तारमा झुण्डिएको त्यो लचकदार डन्डी, कोचिएर भए पनि अगाडिको सिट समाउने होड र ट्रलीको अनौठो आवाज, अझै कानमा गुन्जिन्छ ।”

फेरि फर्कँदै छ विद्युतीय युग
हालका वर्षहरूमा इलेक्ट्रिक बसहरूको प्रयोग तीव्र गतिमा बढ्दो छ । काठमाडौं उपत्यकामा बिस्तारै विद्युतीय बसहरू सञ्चालनमा आउँदा पुराना ट्रली बसले देखाएको बाटोको पुनरागमन भएको भान पर्न थालेको छ ।

सरकार तथा निजी क्षेत्रको सहकार्यमा विद्युतीय यातायातको विकासमा जोड दिइँदैछ, जुन हरित ऊर्जा, वातावरण संरक्षण र दीगो विकासतर्फको यात्रा हो ।

ट्रली बस: प्रेरणाको प्रतीक

आजको पुस्ताका लागि ट्रली बस इतिहासको पानामा सीमित भए पनि, यसको योगदान र प्रेरणाले नयाँ प्रविधिको विकासमा गहिरो प्रभाव पारिरहेको छ । ट्रली बस केवल यातायातको साधन थिएन । त्यो नेपालको स्वाभिमान, अन्तर्राष्ट्रिय सहकार्य र हरित सम्भावनाको प्रारम्भिक प्रयास थियो ।